Türkiye’de 1970 yılından bugüne kadar enerji santrallerinde, ulaşım ve hizmet sektörü gibi birden fazla alanda kullanılan doğal gaz, sanayi sektöründe de sıklıkla tercih edilen bir enerjidir kaynağıdır.
Sanayi üretiminde uzun yıllardır kullanılan endüstriyel doğal gaz, konutlarda kullanılan doğal gazdan farklı olarak LNG (Sıvılaştırılmış Doğalgaz) ve CNG (Sıkıştırılmış Doğalgaz) formlarında da kullanılabiliyor.
Endüstriyel doğal gaz tesisat projelendirmelerinin uzmanlık gerektiren çok hassas bir işlem olduğuna dikkat çeken Fortes Mühendislik A.Ş Genel Müdür Yardımcısı Şahin Çetin, endüstriyel doğal gaza olan talep hakkında bilgiler paylaşarak, tesisat süreçleri hakkında merak edilen konulara açıklık getirdi.
2023 Yılında Talebin 65 Milyar Sm³ Olması Bekleniyor
Türkiye’de doğal gazın 50 yıldan fazla bir süredir kullanıldığını belirten Fortes Mühendislik A.Ş Genel Müdür Yardımcısı Şahin Çetin, şunlara değindi: “Türkiye’de doğal gaz; çevrim, enerji, ulaşım, sanayi, hizmet sektörü ve konut gibi diğer alanlarda yoğun bir şekilde tüketilmektedir. Türkiye’de kullanılan doğal gazın önemli bir bölümü Rusya ve İran’dan boru hatları ile tedarik edilmektedir.
Katar ve Cezayir’den ise sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak deniz yoluyla tedarik edilmektedir. Doğal gaza olan talep, sağladığı mali ve çevresel avantajları sayesinde her geçen yıl artmaktadır. Özellikle sanayi sektöründeki doğal gaz talebinin gelecek yıllar içerisinde hızla artması bekleniyor ve biz, Fortes Mühendislik AŞ. olarak, bu beklenen yoğun talebe yılların getirdiği deneyim, bilgi birikimi ve disiplinimizle tamamen hazır olduğumuzu düşünüyoruz.” dedi.
2035 PROJEKSİYONUYLA DÜNYA TÜKETİM TAHMİNİ
EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu) Doğal Gaz Piyasası 2020 Yılı Sektör Raporu incelendiğinde, doğal gazın sanayi sektöründeki tüketim oranının %26,31 olduğu söyleyen Fortes Mühendislik A.Ş Genel Müdür Yardımcısı Şahin Çetin, şöyle devam etti: “Sanayi sektöründeki doğal gaz tüketimi 12.697,67 milyon Sm³ seviyesinde gerçekleşmiştir. Ulusal doğal gaz tüketimimizin, 2023 yılında 60 ile 65 milyar Sm³ seviyesinde olması öngörülüyor.
Uluslararası Enerji Ajansı beklentilerine göre ise 2010-2035 döneminde senelik en yüksek talep artışının %1,9 oranı ile sanayi alanında görülmesi beklenmektedir.
Mevcut sektörel raporlar değerlendirildiğinde, var olan doğal gaz talebinin gelecek yıllar içerisinde sanayideki kullanımının hız kesmeden artacağı beklenmektedir.” dedi.
Endüstriyel Doğal Gaz Sistemleri Kendine Has Unsurlar Barındırıyor
EPDK tarafından oluşturulan Doğal gaz Sektörüne ait şartname olan TSE 7363’e göre endüstriyel ve sanayi doğal gaz kullanımları konut kullanımına göre daha detaylı ve hassas belirtilmiştir diyen Fortes Mühendislik A.Ş Genel Müdür Yardımcısı Çetin, şunları söyledi:
“Planlanan bir doğalgaz sisteminin boru çapına göre saatlik kullanım kapasitesine göre Endüstriyel bir sistem olup olmayacağı belirlenmektedir. Bu parametreler doğrusunda projenin Endüstriyel olması durumunda hem kullanılacak ürünler hem de birleştirme metotları değişmektedir.
Ülkemizde sanayi bölgelerinin gelişimi ve artması sayesinde Doğalgaz sektöründe Endüstriyel tarafta ivmelenerek büyümektedir. Hem mevcut sanayi bölgeleri hem de kurulma aşamasında olan bu bölge yönetimleri güvenli bir doğalgaz kullanımını sağlamak adına bölgelerinde bulunan yapılar ile birlikte koordine olup koydukları kurallar çerçevesinde süreci ilerletmektedir. Bu süreçler de ayrıca doğalgaz müşavir firmaları da yer almaktadır.
Özellikle sanayi bölgesi odaklı olan bu kullanımlar ticari bir amaç ile yapılacağı için profesyonel imalat ve hızlı gaz arzı sağlamak çok önemlidir. Sözleşmeden gaz arzına kadar geçen her kayıp gün imalatçı ya da üretici için zarar olabilmektedir. Taahhüt anlamında hizmet veren doğalgaz firması bunu göz önüne alarak müşterisini mağdur etmemelidir.
İş başlatma ve iş bitirme dosyaları hazırlamada ki tecrübe sürecin hızlanması için en önemli etkenlerdir. Dosyalar hazırlanırken imalatın projelendirilmesi, gerekli ürünlerin temini usta ekiplerinin planlaması, imalat tekniği seçildikten sonra gereken malzemelerin elde edilmesi, çalışılacak gaz dağıtım firması veya müşavir firmalarla olan sıkı iletişim süreç yönetiminde büyük önem taşımaktadır.
Endüstriyel sistemler de kullanılan ürün ve ihtiyaç çeşitliliği çok geniş bir skalada olduğundan dolayı ihtiyaç duyulan doğalgaz basıncı ve saatlik kapasitesi de değişkenlik göstermektedir. Teklif ve sözleşme zamanında müşterinin taleplerini ihtiyaçlarını ve en önemlisi kullanacağı cihazların bilgileri kesin olarak öğrenilmelidir. Bu cihazların doğalgaz ile çalışma izninin olup olmadığı üretici firma tarafından teyit edilmedir. Bu teyit aşamaları TSE, CE belgeleri ile kontrol edilmelidir. Doğalgaz şartnamesinde yazan standart kodları ile uyumlu olmalıdır.
İhtiyaç ve kapasite belirlendikten sonra doğalgazın taşınması için gerekli ekipman ve boru tesisatı planlanmalıdır. Tesisatlar da hem değişken çaplarda doğalgaz çelik borusu hem de PE boru kullanılmaktadır.
Bunun yanı sıra ihtiyaç duyulan doğalgaz kapasite ve basıncına göre basınç düşürme istasyonları kurulmalıdır. Bu istasyonlar RMS adı ile anılır ve RMS A, RMS B RMS C istasyonları olmak üzere 3’e ayrılır.
Endüstriyel doğal gaz dönüşüm süreçlerinde, operasyona başlamadan önce gazın ana hattan alınmak suretiyle gaz teslim noktasının belirlenmesi, ihtiyaç olan tüketim ve basınç değerlerini karşılayabilecek şekilde projelendirilmesinin hayati bir öneme sahip olduğunu ve uzmanlık gerektirdiğini sözlerine ekleyen Çetin, şunları aktardı: “Endüstriyel tesislerin doğal gaz dönüşüm işlemleri; kazı ve dolgu işlemleri, canlı hat bağlantısı (hottap) işlemi, altyapı boru hatları (çelik hat – polietilen hat) yapım işleri, istasyon ve sayaç grubu montajı işlemi, test ve devreye alma (gaz verme) işlemi gibi her biri ayrı uzmanlık alanı gerektiren alt uygulamaları bünyesinde barındırmaktadır.” dedi.
Hassas İşçilik Gerektiren “Argon Kaynağı” Kullanılıyor
Endüstriyel gaz tesisatlarında TIG (Tungsten Inert Gas) argon kaynağının kullanıldığını söyleyen Fortes Mühendislik A.Ş Genel Müdür Yardımcısı Çetin, dikkat edilmesi gerekenler hakkında şöyle konuştu: “Acil müdahale gerektirecek hallerde ve kısa sürede başlanıp sonuçlandırılması gereken bağlantı çalışmalarında, alınacak her önlem artı ve eksileriyle analiz edilerek iş kazası risklerini azaltacak şekilde uygulanmalıdır.
Hot-tap yapılacak boru üzerindeki kaynak işlemlerinin hatasız yapılması için kaynakçıların performans takibi yapılarak, hata oranı kabul edilebilir seviyelerde olan kaynakçılar tercih edilmelidir.” şeklinde konuştu.
Fortes Endüstriye Yatırım Yapıyor
2020 yılında Endüstriyel Gaz Sistemlerine yapılan yatırımlara hız verdiklerini vurgulayan Çetin, 27 İlde, 52 Şube, 82 Mühendis ve toplamda 750 kişilik aktif çalışan ve usta kadrosuyla 2021 yılı hedeflerinin önceki yıllara göre Türkiye’nin de ihtiyaç duyduğu gibi daha ileriye taşıdıklarını belirtti.
Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBUK) verilerine göre son 1 yılda 2 bin 500’ün üzerinde yeni parsel yatırımcılara teslim edildiğini dile getiren Çetin, “Bu yılın ilk 9 ayında 6 yeni OSB bölgesi aktif olarak çalışmaya başlamıştır. Böylelikle Türkiye genelindeki OSB sayısı 259’u hali hazırda işletmede iken 352 adet bölgemiz bulunmaktadır. Ülke genelinde böyle yatırımlar yapılmaya devam edeceğini göz önüne alırsak sanayideki gelişim ve büyüme devam edeceği sürece endüstriyel doğalgaz da her gün daha büyük önem taşıyacaktır.” dedi.
Sanayi Üretimi Aylık %2,3 Arttı
Sanayinin alt sektörleri hakkında veriler aktaran Çetin, sözlerini şöyle sürdürdü: “Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2021 yılı Haziran ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %0,1 azaldı, imalat sanayi sektörü endeksi %2,6 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %0,3 azaldı.
Fortes Mühendislik olarak 2020 yılı itibariyle, yalnızca endüstriyel projelere odaklanan mühendislerin istihdam edildiği bir Endüstriyel Gaz Sistemleri departmanımız kurulmuştur. Böylelikle çözümleri ve şartnameleri kendi içinde ayrı bir uzmanlık gerektiren endüstriyel işlerimizde, müşterilerimize kesintisiz ve eksiksiz hizmet sağlıyoruz.
Endüstriyel doğal gaz dönüşüm işlemlerinde konuyla ilgili risk değerlendirmeleri yapılmalı ve gerekli kontrol listeleri oluşturulduktan sonra, tesisat akışının sağlanması, genel güvenlik anlamında yerinde bir hareket olacaktır.” dedi.
