2022 Yılı Temmuz ayında gerçekleşen toplam 28.334 GWh elektrik üretiminin %76,86’sı serbest üretim şirketleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Serbest üretim şirketlerinin üretimdeki payı, bir önceki aya göre 0,31 puan, geçtiğimiz senenin aynı dönemine göre ise 0,50 puan artış göstermiştir.
Serbest üretim şirketlerini %15,18 oran ile EÜAŞ santralleri ve %5,09 oran ile Lisanssız santraller izlemektedir. Toplam üretimin %2,78’i İşletme Hakkı Devredilen Santraller, %0,10’u ise Yap-İşlet-Devret santralleri tarafından üretilmiştir[1].
Gerçekleşen elektrik üretimi kaynak bakımından incelendiğinde ise, 2022 Temmuz ayında toplam üretimin %19,9’unun doğalgaz ve LNG santralleri tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Barajlı hidroelektrik santraller, ilgili ayda toplam üretimin %14,8’ini karşılarken, akarsu tipi hidroelektrik santraller ise %5,0 oranıyla üretime katkıda bulunmuştur. İthal kömür santralleri Temmuz ayında toplam üretimin %19,7’sini karşılarken, yerli kömür santralleri ise %14,0 oranında katkı sağlamıştır. Yenilenebilir enerji santrallerinden rüzgâr enerjisi santralleri toplam üretime %14,7 jeotermal ve güneş enerjisi santralleri[2] ise %9,1 oranında katkıda bulunmuştur. Diğer termik santrallerin[3] üretimdeki payı ise %2,8 olarak gerçekleşmiştir.
TEİAŞ tarafından yayımlanan üretim verilerine göre, 2022 Temmuz ayında termik santrallerin gerçekleşen toplam üretimdeki payı %56,43 olarak kaydedilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretiminin payı ise %43,57 olarak gerçekleşmiştir[4].
2021 yılı Temmuz ayında 518,37 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama piyasa takas fiyatı (PTF), 2022 yılı Temmuz ayında, bir önceki yıla göre %349,6 oranında artarak 2.330,37 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Bu dönemde gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki aya göre (2.340,13 TL/MWh) %0,4 oranında azalış göstermiştir.
Temmuz 2022’de en yüksek günlük ortalama piyasa takas fiyatı 27 Temmuz Çarşamba günü 3.240,05 TL/MWh olarak gerçekleşirken en düşük günlük ortalama PTF ise, 3 Temmuz Pazar günü 1.243,68 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Piyasa takas fiyatları saatlik bazda incelendiğinde ise, en yüksek PTF değerinin 10 Temmuz Pazar günü saat 20:00’da 3.750,00 TL/MWh, en düşük PTF değerinin ise 10 Temmuz Pazar günü saat 08:00’da 99,95 TL/MWh olarak gerçekleştiği görülmektedir.
2022 yılı Temmuz ayında pik saatlerde[5] 2.318,39 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki ayın pik saatler ortalaması olan 2.357,85 TL/MWh’lik değere göre %1,7 oranında düşmüştür[6].
2021 yılı Temmuz ayında pik dışı (off-peak) saatlerin PTF değeri ortalama 496,48 TL/MWh iken, bu değer 2022 yılı Temmuz ayında %371,8 oranında bir artış kaydetmiş ve 2.342,35 TL/MWh olarak gerçekleşmiştir.
2021 yılı Temmuz ayı içerisinde toplam 30.695 GWh olan elektrik talebi, 2022 yılı Temmuz ayında bir önceki yıla göre %6,79 oranında düşüş göstererek, 28.612 GWh değerine ulaşmıştır[7]. 2021 yılı Temmuz ayında 40.645 MWh olarak ölçülen saatlik ortalama talep, 2022 yılı Temmuz ayında 38.457 MWh olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılı Haziran ayı sonunda 101.340 MW olan toplam kurulu güç değeri 410.9 MW’lık artışla 2022 yılı Temmuz ayı sonunda 101.750 MW olarak kaydedilmiştir.
Toplam kurulu gücün %68,1’lik (69.318 MW) kısmını serbest üretim şirketleri oluştururken, EÜAŞ santrallerinin toplam kurulu güçteki payı %20,6 (21.007 MW) seviyesindedir[8]. Yap işlet devret santralleri %0,1’lik (116 MW), işletme hakkı devredilen santraller %3,2’lik (3,263 MW) bir orana sahiptir. Lisanssız santrallerin toplam kurulu güç içindeki payı da %7,9 (8.047 MW) olarak kaydedilmiştir.
2022 yılı Temmuz ayı sonunda oluşan toplam kurulu gücün %24,9’luk kısmı (25.298 MW) doğalgaz ve LNG yakıt tipi santralleri ile karşılanırken, %22,9’luk kısmı (23.275 MW) barajlı hidrolik santraller tarafından karşılanmaktadır. Bu yakıt tiplerini %11,2’lik (11.388 MW) oran ile yerli kömür[9] santralleri ve %9,5’lik oran (9.714 MW) ile ithal kömür santralleri izlemektedir. Akarsu tipi hidrolik santraller %8,2’lik bir orana (8.293 MW) sahipken, rüzgâr santralleri toplam kurulu gücün %10,9’luk bir kısmını (11.054 MW) oluşturmaktadır[10]. Toplam kurulu gücün %8,4’lük kısmı (8.591 MW) güneş enerjisi santralleri, %1,7’lik kısmı (1.686 MW) jeotermal enerji santrallerinden oluşurken, %2,4’lük kısmı (2.451 MW) ise diğer termik santraller[11] tarafından oluşturulmaktadır.
2021 yılı Temmuz ayında 4,031 milyar m3 olarak kaydedilen toplam doğalgaz tüketimi, 2022 yılı Temmuz ayının aynı döneminde %17,9 oranında bir düşüş ile 3,309.6 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik santrallerinde tüketilen doğal gaz miktarı 2021 yılı Temmuz ayında 1,850 milyar m3 iken bu miktar, 2022 yılının aynı döneminde %53,2 oranında düşerek 0,901 milyar m3 olarak kaydedilmiştir[12]. Elektrik santrallerinde tüketilen doğalgaz miktarının toplam doğalgaz tüketimine oranı 2021 yılı Temmuz ayında 45,9 iken, bu oran 2022 Temmuz ayında %27,2 olarak gerçekleşmiştir.
[1] Veriler Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı Kamusal Raporlardan alınmıştır.
[2] Jeotermal ve Güneş enerjisi santralleri “Diğer Yenilenebilir” olarak sınıflandırılmıştır.
[3] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[4] 2022 Temmuz verileri Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı 31 Temmuz 2022 tarihli Kamusal Rapordan alınmıştır.
[5] Pik saatler 08:00-20:00 arasındaki saatleri, pik dışı saatler ise 20:00-08:00 arasındaki saatleri ifade eder.
[6] Gün Öncesi Piyasası ortalama elektrik fiyatları hesaplamalarında kaynak olarak Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. Piyasa Gelişim Raporları PTF ortalamaları kullanılmaktadır.
[7] 2021 ve 2022 yılları için saatlik veriler YTBS Genel Günlük İşletme Neticesi Raporları’ndan alınmıştır.
[8] Kaynak olarak TEİAŞ tarafından yayımlanan 31 Temmuz 2022 tarihli Genel Günlük İşletme Neticesi raporu kullanılmaktadır.
[9] Taş kömürü, linyit ve asfaltit santralleri yerli kömür santrali olarak sınıflandırılmaktadır.
[10] Akarsu tipi hidrolik santrallere lisanssız hidrolik santraller de dahildir.
[11] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik, kojenerasyon ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[12] 2021 yılı Temmuz ayı Elektrik üretimi için tüketilen toplam doğal gaz miktarı, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü raporlarından alınmaktadır. Yuvarlamalardan dolayı hesaplanan oranlarda farklılık bulunabilir.
