2024 Yılı Nisan ayında gerçekleşen toplam 23.830 GWh elektrik üretiminin %74,85’i serbest üretim şirketleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Serbest üretim şirketlerinin üretimdeki payı, bir önceki aya göre 1,74 puan düşüş, geçtiğimiz senenin aynı dönemine göre ise 6,19 puan düşüş göstermiştir.
Serbest üretim şirketlerini %15,27 oran ile EÜAŞ santralleri ve %7,67 oran ile Lisanssız santraller izlemektedir. Toplam üretimin %2,05’i İşletme Hakkı Devredilen Santraller, %0,15’i ise Yap-İşlet-Devret santralleri tarafından üretilmiştir[1].
Gerçekleşen elektrik üretimi kaynak bakımından incelendiğinde ise, 2024 Nisan ayında toplam üretimin %9,4’ünün doğal gaz ve LNG santralleri tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Barajlı hidroelektrik santraller, ilgili ayda toplam üretimin %22,1’ini karşılarken, akarsu tipi hidroelektrik santraller ise %11,7 oranıyla üretime katkıda bulunmuştur. İthal kömür santralleri Nisan ayında toplam üretimin %14,5’ini karşılarken, yerli kömür santralleri ise %12,3 oranında katkı sağlamıştır. Yenilenebilir enerji santrallerinden rüzgâr enerjisi santralleri toplam üretime %13,6 jeotermal ve güneş enerjisi santralleri[2] ise toplam %13,0 oranında katkıda bulunmuştur. Diğer termik santrallerin[3] üretimdeki payı ise %3,5 olarak gerçekleşmiştir.
TEİAŞ tarafından yayımlanan üretim verilerine göre, 2024 Nisan ayında termik santrallerin gerçekleşen toplam üretimdeki payı %39,63 olarak kaydedilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretiminin payı ise %60,37 olarak gerçekleşmiştir[4].
2023 yılı Nisan ayında 1.770,82 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama piyasa takas fiyatı (PTF), 2024 yılı Nisan ayında, bir önceki yıla göre %0,4 oranında azalarak 1.764,04 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Bu dönemde gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki aya göre (2.190,11 TL/MWh) %19,5 oranında düşüş göstermiştir.
Nisan 2024’te en yüksek günlük ortalama piyasa takas fiyatı 26 Nisan Cuma günü 2.508,39 TL/MWh olarak gerçekleşirken, en düşük günlük ortalama PTF ise 12 Nisan Cuma günü 380,21 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Piyasa takas fiyatları saatlik bazda incelendiğinde ise, en yüksek PTF değerinin 14 Nisan Pazar günü saat 20:00’de 2.700,00 TL/MWh, en düşük PTF değerinin ise 12 Nisan Cuma günü saat 12:00’de 0,0 TL/MWh olarak gerçekleştiği görülmektedir.
2024 yılı Nisan ayında pik saatlerde[5] 1.530,57 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki ayın pik saatler ortalaması olan 2.063,38 TL/MWh’lik değere göre %25,8 oranında düşmüştür[6].
2023 yılı Nisan ayında pik dışı (off-peak) saatlerin PTF değeri ortalama 1.813,63 TL/MWh iken, bu değer 2024 yılı Nisan ayında %10,1 oranında bir artış kaydetmiş ve 1.997,51 TL/MWh olarak gerçekleşmiştir.
2023 yılı Nisan ayı içerisinde toplam 24,150 GWh olan elektrik talebi, 2024 yılı Nisan ayında bir önceki yıla göre %1,05 oranında düşüş göstererek, 23,896 GWh değerine ulaşmıştır[7]. 2023 yılı Nisan ayında 33.488 MWh olarak ölçülen saatlik ortalama talep, 2024 yılı Nisan ayında 33.190 MWh olarak gerçekleşmiştir.
2024 yılı Mart ayı sonunda 107.941 MW olan toplam kurulu güç değeri 1.251,13 MW’lık artışla 2024 yılı Nisan ayı sonunda 109.192 MW olarak kaydedilmiştir.
Toplam kurulu gücün %65,4’lük (71.450 MW) kısmını serbest üretim şirketleri oluştururken, EÜAŞ santrallerinin toplam kurulu güçteki payı %19,6 (21.391 MW) seviyesindedir[8]. Yap işlet devret santralleri %0,1’lik (116 MW), işletme hakkı devredilen santraller %3,0’lık (3,244 MW) bir orana sahiptir. Lisanssız santrallerin toplam kurulu güç içindeki payı da %11,9 (12.991 MW) olarak kaydedilmiştir.
2024 yılı Nisan ayı sonunda oluşan toplam kurulu gücün %22,9’luk kısmı (24.990 MW) doğal gaz ve LNG yakıt tipi santralleri ile karşılanırken, %21,7’lik kısmı (23.671 MW) barajlı hidrolik santraller tarafından karşılanmaktadır. Bu yakıt tiplerini %10,5’lik (11.452 MW) oran ile yerli kömür[9] santralleri ve %9,5’lik oran (10.374 MW) ile ithal kömür santralleri izlemektedir. Akarsu tipi hidrolik santraller %7,6’lık bir orana (8.327 MW) sahipken, rüzgâr santralleri toplam kurulu gücün %11,1’lik bir kısmını (12.077 MW) oluşturmaktadır[10]. Toplam kurulu gücün %12,8’lik kısmı (13.939 MW) güneş enerjisi santralleri, %1,5’lik kısmı (1.691 MW) jeotermal enerji santrallerinden oluşurken, %2,4’lük kısmı (2.671 MW) ise diğer termik santraller[11] tarafından oluşturulmaktadır.
2023 yılı Nisan ayında 4,133 milyar m3 olarak kaydedilen toplam doğal gaz tüketimi, 2024 yılı Nisan ayının aynı döneminde %33,6 oranında bir azalış ile 2,743 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik santrallerinde tüketilen doğal gaz miktarı 2023 yılı Nisan ayında 0,539 milyar m3 iken bu miktar, 2024 yılının aynı döneminde %23,39 oranında azalarak 0,413 milyar m3 olarak kaydedilmiştir[12]. Elektrik santrallerinde tüketilen doğal gaz miktarının toplam doğal gaz tüketimine oranı 2023 yılı Nisan ayında 13,1 iken, bu oran 2024 Nisan ayında %15,1 olarak gerçekleşmiştir.
[1] Veriler Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı Kamusal Raporlardan alınmıştır.
[2] Jeotermal ve Güneş enerjisi santralleri “Diğer Yenilenebilir” olarak sınıflandırılmıştır.
[3] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[4] 2024 Nisan verileri Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı 30 Nisan 2024 tarihli Kamusal Rapordan alınmıştır.
[5] Pik saatler 08:00-20:00 arasındaki saatleri, pik dışı saatler ise 20:00-08:00 arasındaki saatleri ifade eder.
[6] Gün Öncesi Piyasası ortalama elektrik fiyatları hesaplamalarında kaynak olarak Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. Piyasa Gelişim Raporları PTF ortalamaları kullanılmaktadır.
[7] 2023 ve 2024 yılları için saatlik veriler YTBS Genel Günlük İşletme Neticesi Raporları’ndan alınmıştır.
[8] Kaynak olarak TEİAŞ tarafından yayımlanan 30 Nisan 2024 tarihli Genel Günlük İşletme Neticesi raporu kullanılmaktadır.
[9] Taş kömürü, linyit ve asfaltit santralleri yerli kömür santrali olarak sınıflandırılmaktadır.
[10] Akarsu tipi hidrolik santrallere lisanssız hidrolik santraller de dahildir.
[11] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik, kojenerasyon ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[12] 2024 yılı Nisan ayı Elektrik üretimi için tüketilen toplam doğal gaz miktarı, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü raporlarından alınmaktadır.
