2023 Yılı Mart ayında gerçekleşen toplam 25.975 GWh elektrik üretiminin %83,59’u serbest üretim şirketleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Serbest üretim şirketlerinin üretimdeki payı, bir önceki aya göre 1,30 puan, geçtiğimiz senenin aynı dönemine göre ise 6,41 puan artış göstermiştir.
Serbest üretim şirketlerini %10,82 oran ile EÜAŞ santralleri ve %4,49 oran ile Lisanssız santraller izlemektedir. Toplam üretimin %1,07’si İşletme Hakkı Devredilen Santraller, %0,02’si ise Yap-İşlet-Devret santralleri tarafından üretilmiştir[1].
Gerçekleşen elektrik üretimi kaynak bakımından incelendiğinde ise, 2023 Mart ayında toplam üretimin %19,4’ünün doğalgaz ve LNG santralleri tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Barajlı hidroelektrik santraller, ilgili ayda toplam üretimin %11,9’unu karşılarken, akarsu tipi hidroelektrik santraller ise %8,6 oranıyla üretime katkıda bulunmuştur. İthal kömür santralleri Şubat ayında toplam üretimin %22,0’ını karşılarken, yerli kömür santralleri ise %14,4 oranında katkı sağlamıştır. Yenilenebilir enerji santrallerinden rüzgâr enerjisi santralleri toplam üretime %11,7 jeotermal ve güneş enerjisi santralleri[2] ise toplam %9,0 oranında katkıda bulunmuştur. Diğer termik santrallerin[3] üretimdeki payı ise %3,0 olarak gerçekleşmiştir.
TEİAŞ tarafından yayımlanan üretim verilerine göre, 2023 Mart ayında termik santrallerin gerçekleşen toplam üretimdeki payı %58,81 olarak kaydedilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretiminin payı ise %41,19 olarak gerçekleşmiştir[4].
2022 yılı Mart ayında 1.670,85 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama piyasa takas fiyatı (PTF), 2023 yılı Mart ayında, bir önceki yıla göre %27,3 oranında artarak 2.126,22 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Bu dönemde gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki aya göre (2.802,71 TL/MWh) %24,1 oranında azalış göstermiştir.
Mart 2023’te en yüksek günlük ortalama piyasa takas fiyatı 1 Mart Çarşamba günü 2.556,56 TL/MWh olarak gerçekleşirken en düşük günlük ortalama PTF ise 19 Mart Pazar günü 1.009,11 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Piyasa takas fiyatları saatlik bazda incelendiğinde ise, en yüksek PTF değerinin 1 Mart Çarşamba günü saat 08:00’da 3.050,00 TL/MWh, en düşük PTF değerinin ise 17 Mart Cuma günü saat 23:00’da 249,99 TL/MWh olarak gerçekleştiği görülmektedir.
2023 yılı Mart ayında pik saatlerde[5] 2.244,54 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki ayın pik saatler ortalaması olan 2.995,78 TL/MWh’lik değere göre %25,1 oranında azalmıştır[6].
2022 yılı Mart ayında pik dışı (off-peak) saatlerin PTF değeri ortalama 1.640,04 TL/MWh iken, bu değer 2023 yılı Mart ayında %21,5 oranında bir artış kaydetmiş ve 1.993,05 TL/MWh olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılı Mart ayı içerisinde toplam 28,662 GWh olan elektrik talebi, 2023 yılı Mart ayında bir önceki yıla göre %7,99 oranında düşüş göstererek, 26,371 GWh değerine ulaşmıştır[7]. 2022 yılı Mart ayında 38.192 MWh olarak ölçülen saatlik ortalama talep, 2023 yılı Mart ayında 35.446 MWh olarak gerçekleşmiştir.
2023 yılı Şubat ayı sonunda 104.136 MW olan toplam kurulu güç değeri 215,94 MW’lık artışla 2023 yılı Mart ayı sonunda 104.352 MW olarak kaydedilmiştir.
Toplam kurulu gücün %68,0’lik (70.926 MW) kısmını serbest üretim şirketleri oluştururken, EÜAŞ santrallerinin toplam kurulu güçteki payı %20,1 (20.995 MW) seviyesindedir[8]. Yap işlet devret santralleri %0,1’lik (116 MW), işletme hakkı devredilen santraller %3,1’lik (3,275 MW) bir orana sahiptir. Lisanssız santrallerin toplam kurulu güç içindeki payı da %8,7 (9.040 MW) olarak kaydedilmiştir.
2023 yılı Mart ayı sonunda oluşan toplam kurulu gücün %24,4’lük kısmı (25.414 MW) doğalgaz ve LNG yakıt tipi santralleri ile karşılanırken, %22,3’lük kısmı (23.275 MW) barajlı hidrolik santraller tarafından karşılanmaktadır. Bu yakıt tiplerini %11,0’lık (11.437 MW) oran ile yerli kömür[9] santralleri ve %9,9’luk oran (10.374 MW) ile ithal kömür santralleri izlemektedir. Akarsu tipi hidrolik santraller %8,0’lik bir orana (8.296 MW) sahipken, rüzgâr santralleri toplam kurulu gücün %10,9’luk bir kısmını (11.405 MW) oluşturmaktadır[10]. Toplam kurulu gücün %9,4’lük kısmı (9.820 MW) güneş enerjisi santralleri, %1,6’lık kısmı (1.719 MW) jeotermal enerji santrallerinden oluşurken, %2,5’lik kısmı (2.611 MW) ise diğer termik santraller[11] tarafından oluşturulmaktadır.
2022 yılı Mart ayında 6,060 milyar m3 olarak kaydedilen toplam doğalgaz tüketimi, 2023 yılı Mart ayının aynı döneminde %30,2 oranında bir düşüş ile 4,232 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik santrallerinde tüketilen doğal gaz miktarı 2022 yılı Mart ayında 0,673 milyar m3 iken bu miktar, 2023 yılının aynı döneminde %0,1 oranında artarak 0,672 milyar m3 olarak kaydedilmiştir[12]. Elektrik santrallerinde tüketilen doğalgaz miktarının toplam doğalgaz tüketimine oranı 2022 yılı Mart ayında 11,1 iken, bu oran 2023 Mart ayında %15,9 olarak gerçekleşmiştir. [13]
[1] Veriler Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı Kamusal Raporlardan alınmıştır.
[2] Jeotermal ve Güneş enerjisi santralleri “Diğer Yenilenebilir” olarak sınıflandırılmıştır.
[3] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[4] 2023 Mart verileri Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı 31 Mart 2023 tarihli Kamusal Rapordan alınmıştır.
[5] Pik saatler 08:00-20:00 arasındaki saatleri, pik dışı saatler ise 20:00-08:00 arasındaki saatleri ifade eder.
[6] Gün Öncesi Piyasası ortalama elektrik fiyatları hesaplamalarında kaynak olarak Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. Piyasa Gelişim Raporları PTF ortalamaları kullanılmaktadır.
[7] 2022 ve 2023 yılları için saatlik veriler YTBS Genel Günlük İşletme Neticesi Raporları’ndan alınmıştır.
[8] Kaynak olarak TEİAŞ tarafından yayımlanan 31 Mart 2023 tarihli Genel Günlük İşletme Neticesi raporu kullanılmaktadır.
[9] Taş kömürü, linyit ve asfaltit santralleri yerli kömür santrali olarak sınıflandırılmaktadır.
[10] Akarsu tipi hidrolik santrallere lisanssız hidrolik santraller de dahildir.
[11] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik, kojenerasyon ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[12] 2022 yılı Mart ayı Elektrik üretimi için tüketilen toplam doğal gaz miktarı, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü raporlarından alınmaktadır.
[13] 2023 yılı Mart için en son 26 Mart verisi yayınlanmıştır. Bu sebeple artış oranları hesaplanırken 2022 Martı ayının da 26 günlük verisi kullanılmıştır.
