2022 Yılı Haziran ayında gerçekleşen toplam 26.753 GWh elektrik üretiminin %76,55’i serbest üretim şirketleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Serbest üretim şirketlerinin üretimdeki payı, bir önceki aya göre 1,11 puan, geçtiğimiz senenin aynı dönemine göre ise 0,53 puan artış göstermiştir.
Serbest üretim şirketlerini %15,56 oran ile EÜAŞ santralleri ve %4,64 oran ile Lisanssız santraller izlemektedir. Toplam üretimin %3,13’ü İşletme Hakkı Devredilen Santraller, %0,11’i ise Yap-İşlet-Devret santralleri tarafından üretilmiştir[1].
Gerçekleşen elektrik üretimi kaynak bakımından incelendiğinde ise, 2022 Haziran ayında toplam üretimin %20,0’ının doğalgaz ve LNG santralleri tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Barajlı hidroelektrik santraller, ilgili ayda toplam üretimin %17,4’ünü karşılarken, akarsu tipi hidroelektrik santraller ise %8,5 oranıyla üretime katkıda bulunmuştur. İthal kömür santralleri Haziran ayında toplam üretimin %16,4’ünü karşılarken, yerli kömür santralleri ise %15,4 oranında katkı sağlamıştır. Yenilenebilir enerji santrallerinden rüzgâr enerjisi santralleri toplam üretime %10,8 jeotermal ve güneş enerjisi santralleri[2] ise %8,6 oranında katkıda bulunmuştur. Diğer termik santrallerin[3] üretimdeki payı ise %2,9 olarak gerçekleşmiştir.
TEİAŞ tarafından yayımlanan üretim verilerine göre, 2022 Haziran ayında termik santrallerin gerçekleşen toplam üretimdeki payı %54,69 olarak kaydedilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretiminin payı ise %45,31 olarak gerçekleşmiştir[4].
2021 yılı Haziran ayında 402,03 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama piyasa takas fiyatı (PTF), 2022 yılı Haziran ayında, bir önceki yıla göre %482,1 oranında artarak 2.340,13 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Bu dönemde gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki aya göre (1.763,03 TL/MWh) %32,7 oranında artış göstermiştir.
Haziran 2022’de en yüksek günlük ortalama piyasa takas fiyatı 21 Haziran Salı günü 2.721,27 TL/MWh olarak gerçekleşirken en düşük günlük ortalama PTF ise, 19 Haziran Pazar günü 1761,73 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Piyasa takas fiyatları saatlik bazda incelendiğinde ise, en yüksek PTF değerinin 1 Haziran Çarşamba günü saat 15:00’da 3.200,00 TL/MWh, en düşük PTF değerinin ise 19 Haziran Pazar günü saat 08:00’da 500,01 TL/MWh olarak gerçekleştiği görülmektedir.
2022 yılı Haziran ayında pik saatlerde[5] 2.357,85 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki ayın pik saatler ortalaması olan 1.763,08 TL/MWh’lik değere göre %33,7 oranında yükselmiştir[6].
2021 yılı Haziran ayında pik dışı (off-peak) saatlerin PTF değeri ortalama 380,60 TL/MWh iken, bu değer 2022 yılı Haziran ayında %510,2 oranında bir artış kaydetmiş ve 2.322,42 TL/MWh olarak gerçekleşmiştir.
2021 yılı Haziran ayı içerisinde toplam 26.811 GWh olan elektrik talebi, 2022 yılı Haziran ayında bir önceki yıla göre %0.65 oranında artış göstererek, 26.985 GWh değerine ulaşmıştır[7]. 2021 yılı Haziran ayında 36.614 MWh olarak ölçülen saatlik ortalama talep, 2022 yılı Haziran ayında 37.479 MWh olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılı Mayıs ayı sonunda 100.470 MW olan toplam kurulu güç değeri 870.0 MW’lık artışla 2022 yılı Haziran ayı sonunda 101.340 MW olarak kaydedilmiştir.
Toplam kurulu gücün %68,1’lik (69.028 MW) kısmını serbest üretim şirketleri oluştururken, EÜAŞ santrallerinin toplam kurulu güçteki payı %20,7 (21.007 MW) seviyesindedir[8]. Yap işlet devret santralleri %0,1’lik (116 MW), işletme hakkı devredilen santraller %3,2’lik (3,263 MW) bir orana sahiptir. Lisanssız santrallerin toplam kurulu güç içindeki payı da %7,8 (7.926 MW) olarak kaydedilmiştir.
2022 yılı Haziran ayı sonunda oluşan toplam kurulu gücün %24,9’luk kısmı (25.279 MW) doğalgaz ve LNG yakıt tipi santralleri ile karşılanırken, %23,0’lık kısmı (23.275 MW) barajlı hidrolik santraller tarafından karşılanmaktadır. Bu yakıt tiplerini %11,2’lik (11.388 MW) oran ile yerli kömür[9] santralleri ve %9,6’lık oran (9.714 MW) ile ithal kömür santralleri izlemektedir. Akarsu tipi hidrolik santraller %8,2’lik bir orana (8.280 MW) sahipken, rüzgâr santralleri toplam kurulu gücün %10,8’lik bir kısmını (10.931 MW) oluşturmaktadır[10]. Toplam kurulu gücün %8,3’lük kısmı (8.383 MW) güneş enerjisi santralleri, %1,7’lik kısmı (1.686 MW) jeotermal enerji santrallerinden oluşurken, %2,4’lük kısmı (2.403 MW) ise diğer termik santraller[11] tarafından oluşturulmaktadır.
2021 yılı Haziran ayında 4,251 milyar m3 olarak kaydedilen toplam doğalgaz tüketimi, 2022 yılı Haziran ayının aynı döneminde %13,9 oranında bir düşüş ile 3,659 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik santrallerinde tüketilen doğalgaz miktarı 2021 yılı Haziran ayında 1,637 milyar m3 iken bu miktar, 2022 yılının aynı döneminde %47,3 oranında düşerek 0,862 milyar m3 olarak kaydedilmiştir[12]. Elektrik santrallerinde tüketilen doğalgaz miktarının toplam doğalgaz tüketimine oranı 2021 yılı Haziran ayında 38,5 iken, bu oran 2022 Haziran ayında %23,6 olarak gerçekleşmiştir.
[1] Veriler Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı Kamusal Raporlardan alınmıştır.
[2] Jeotermal ve Güneş enerjisi santralleri “Diğer Yenilenebilir” olarak sınıflandırılmıştır.
[3] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[4] 2022 Haziran verileri Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı 30 Haziran 2022 tarihli Kamusal Rapordan alınmıştır.
[5] Pik saatler 08:00-20:00 arasındaki saatleri, pik dışı saatler ise 20:00-08:00 arasındaki saatleri ifade eder.
[6] Gün Öncesi Piyasası ortalama elektrik fiyatları hesaplamalarında kaynak olarak Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. Piyasa Gelişim Raporları PTF ortalamaları kullanılmaktadır.
[7] 2021 ve 2022 yılları için saatlik veriler YTBS Genel Günlük İşletme Neticesi Raporları’ndan alınmıştır.
[8] Kaynak olarak TEİAŞ tarafından yayımlanan 30 Haziran 2022 tarihli Genel Günlük İşletme Neticesi raporu kullanılmaktadır.
[9] Taş kömürü, linyit ve asfaltit santralleri yerli kömür santrali olarak sınıflandırılmaktadır.
[10] Akarsu tipi hidrolik santrallere lisanssız hidrolik santraller de dahildir.
[11] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik, kojenerasyon ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[12] 2021 yılı Haziran ayı Elektrik üretimi için tüketilen toplam doğal gaz miktarı, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü raporlarından alınmaktadır. Yuvarlamalardan dolayı hesaplanan oranlarda farklılık bulunabilir.
