2024 Yılı Eylül ayında gerçekleşen toplam 28.597 GWh elektrik üretiminin %74,56’sı serbest üretim şirketleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Serbest üretim şirketlerinin üretimdeki payı, bir önceki aya göre 0,58 puan artış, geçtiğimiz senenin aynı dönemine göre ise 3,89 puan düşüş göstermiştir.
Serbest üretim şirketlerini %15,22 oran ile EÜAŞ santralleri ve %8,87 oran ile Lisanssız santraller izlemektedir. Toplam üretimin %1,31’i İşletme Hakkı Devredilen Santraller, %0,04’ü ise Yap-İşlet-Devret santralleri tarafından üretilmiştir[1].
Gerçekleşen elektrik üretimi kaynak bakımından incelendiğinde ise, 2024 Eylül ayında toplam üretimin %20,8’inin doğal gaz ve LNG santralleri tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Barajlı hidroelektrik santraller, ilgili ayda toplam üretimin %14,1’ini karşılarken, akarsu tipi hidroelektrik santraller ise %2,5 oranıyla üretime katkıda bulunmuştur. İthal kömür santralleri Eylül ayında toplam üretimin %24,5’ini karşılarken, yerli kömür santralleri ise %14,5 oranında katkı sağlamıştır. Yenilenebilir enerji santrallerinden rüzgâr enerjisi santralleri toplam üretime %7,3 jeotermal ve güneş enerjisi santralleri[2] ise toplam %13,6 oranında katkıda bulunmuştur. Diğer termik santrallerin[3] üretimdeki payı ise %2,7 olarak gerçekleşmiştir.
TEİAŞ tarafından yayımlanan üretim verilerine göre, 2024 Eylül ayında termik santrallerin gerçekleşen toplam üretimdeki payı %62,57 olarak kaydedilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretiminin payı ise %37,43 olarak gerçekleşmiştir[4].
2023 yılı Eylül ayında 2.006,84 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama piyasa takas fiyatı (PTF), 2024 yılı Eylül ayında, bir önceki yıla göre %19,4 oranında artarak 2.395,78 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Bu dönemde gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki aya göre (2.574,15 TL/MWh) %6,9 oranında düşüş göstermiştir.
Eylül 2024’te en yüksek günlük ortalama piyasa takas fiyatı 2 Eylül Pazartesi günü 2.669,75 TL/MWh olarak gerçekleşirken, en düşük günlük ortalama PTF ise 8 Eylül Pazar günü 1.742,55 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Piyasa takas fiyatları saatlik bazda incelendiğinde ise, en yüksek PTF değerinin 1 Eylül Pazar günü saat 19:00’da 3.000,00 TL/MWh, en düşük PTF değerinin ise 8 Eylül Pazar günü saat 11:00’de 235,00 TL/MWh olarak gerçekleştiği görülmektedir.
2024 yılı Eylül ayında pik saatlerde[5] 2.349,92 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki ayın pik saatler ortalaması olan 2.558,64 TL/MWh’lik değere göre %8,2 oranında düşmüştür[6].
2023 yılı Eylül ayında pik dışı (off-peak) saatlerin PTF değeri ortalama 1.962,46 TL/MWh iken, bu değer 2024 yılı Eylül ayında %24,4 oranında bir artış kaydetmiş ve 2.441,63 TL/MWh olarak gerçekleşmiştir.
2023 yılı Eylül ayı içerisinde toplam 28.694 GWh olan elektrik talebi, 2024 yılı Eylül ayında bir önceki yıla göre %0,41 oranında düşüş göstererek, 28.575 GWh değerine ulaşmıştır[7]. 2023 yılı Eylül ayında 39.260 MWh olarak ölçülen saatlik ortalama talep, 2024 yılı Eylül ayında 39.687 MWh olarak gerçekleşmiştir.
2024 yılı Ağustos ayı sonunda 113.897 MW olan toplam kurulu güç değeri 245,55 MW’lık artışla 2024 yılı Eylül ayı sonunda 114.143 MW olarak kaydedilmiştir.
Toplam kurulu gücün %62,7’lik (71.544 MW) kısmını serbest üretim şirketleri oluştururken, EÜAŞ santrallerinin toplam kurulu güçteki payı %18,9 (21.573 MW) seviyesindedir[8]. Yap işlet devret santralleri %0,1’lik (116 MW), işletme hakkı devredilen santraller %2,8’lik (3.244 MW) bir orana sahiptir. Lisanssız santrallerin toplam kurulu güç içindeki payı da %15,5 (17.666 MW) olarak kaydedilmiştir.
2024 yılı Eylül ayı sonunda oluşan toplam kurulu gücün %21,6’lık kısmı (24.683 MW) doğal gaz ve LNG yakıt tipi santralleri ile karşılanırken, %20,9’luk kısmı (23.855 MW) barajlı hidrolik santraller tarafından karşılanmaktadır. Bu yakıt tiplerini %10,0’lık (11.453 MW) oran ile yerli kömür[9] santralleri ve %9,1’lik oran (10.404 MW) ile ithal kömür santralleri izlemektedir. Akarsu tipi hidrolik santraller %7,3’lük bir orana (8.339 MW) sahipken, rüzgâr santralleri toplam kurulu gücün %10,8’lik bir kısmını (12.343 MW) oluşturmaktadır[10]. Toplam kurulu gücün %16,4’lük kısmı (18.690 MW) güneş enerjisi santralleri, %1,5’lik kısmı (1.691 MW) jeotermal enerji santrallerinden oluşurken, %2,4’lük kısmı (2.687 MW) ise diğer termik santraller[11] tarafından oluşturulmaktadır.
2023 yılı Eylül ayında 3,218 milyar m3 olarak kaydedilen toplam doğal gaz tüketimi, 2024 yılı Eylül ayının aynı döneminde %9,4 oranında bir artış ile 3,520 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik santrallerinde tüketilen doğal gaz miktarı 2023 yılı Eylül ayında 1,100 milyar m3 iken bu miktar, 2024 yılının aynı döneminde %0,05 oranında artarak 1,101 milyar m3 olarak kaydedilmiştir[12]. Elektrik santrallerinde tüketilen doğal gaz miktarının toplam doğal gaz tüketimine oranı 2023 yılı Eylül ayında %34,2 iken, bu oran 2024 Eylül ayında %31,3 olarak gerçekleşmiştir.
[1] Veriler Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı Kamusal Raporlardan alınmıştır.
[2] Jeotermal ve Güneş enerjisi santralleri “Diğer Yenilenebilir” olarak sınıflandırılmıştır.
[3] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[4] 2024 Eylül verileri Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı 30 Eylül 2024 tarihli Kamusal Rapordan alınmıştır.
[5] Pik saatler 08:00-20:00 arasındaki saatleri, pik dışı saatler ise 20:00-08:00 arasındaki saatleri ifade eder.
[6] Gün Öncesi Piyasası ortalama elektrik fiyatları hesaplamalarında kaynak olarak Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. Piyasa Gelişim Raporları PTF ortalamaları kullanılmaktadır.
[7] 2023 ve 2024 yılları için saatlik veriler YTBS Genel Günlük İşletme Neticesi Raporları’ndan alınmıştır.
[8] Kaynak olarak TEİAŞ tarafından yayımlanan 30 Eylül 2024 tarihli Genel Günlük İşletme Neticesi raporu kullanılmaktadır.
[9] Taş kömürü, linyit ve asfaltit santralleri yerli kömür santrali olarak sınıflandırılmaktadır.
[10] Akarsu tipi hidrolik santrallere lisanssız hidrolik santraller de dahildir.
[11] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik, kojenerasyon ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[12] 2024 yılı Eylül ayı Elektrik üretimi için tüketilen toplam doğal gaz miktarı, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü raporlarından alınmaktadır.
