Çeviri: Nermin Mammadova
Rusya’nın South Stream projesini iptal etmesi ve petrol fiyatlarının aşağı yönlü hareketi ile birlikte Rusya’dan ithal ettiği doğal gazın anlaşma süresinin 2015 yılı içinde sona erecek olması, Macaristan’ın Gazprom’la yeni anlaşma için görüşmelere başlamasına neden olmaktadır. Bu bağlamda, geçtiğimiz günlerde Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Putin’in 17 Şubat’ta gerçekleşmesi planlanan Budapeşte ziyaretinden önce, “esnek” koşullar çerçevesinde Moskova’yla anlaşmanın sağlanacağı konusunda umutlu olduğunu açıkladı. “Biz 2015’te süresi dolacak olan bu doğal gaz anlaşmasını yeni bir anlaşmayla değiştirmek isteriz, fakat fiyatların nasıl gelişeceğini bilmiyoruz” ifadelerini kullanan Başbakan Orban, Budapeşte’nin uzun süreli bir anlaşma imzalanması konusunda ısrarcı olmadığını belirtir iken, yapılacak anlaşmanın esnek olması gerektiğinin altını çizdi. Uzmanlar Moskova’nın, AB’deki en yakın müttefiki olan Macaristan’la anlaşma konusunda taviz verebileceğini düşünmektedirler.
Gazprom’un South Stream doğal gaz boru hattının yapımından vazgeçmesi ve petrol fiyatlarının düşmesi ile birlikte, yılda 6 milyar metreküp doğal gaz tüketimine sahip olan Macaristan, Rusya ile uzun süreli doğal gaz anlaşmalarını yeniden değerlendiren ilk ülke olacaktır. Uzun süreli anlaşmaları Gazprom en son 2012 yılında Bulgaristan (2021 yılana kadar uzatıldı) ve Finlandiya (2028 yılana kadar uzatıldı) ile yeniden değerlendirmiştir. Bugün halen birkaç büyük tüketici şirketle görüşmeler yapmakta olan Gazprom için, AB’ye yönelik doğal gaz ihracatının şeması belli değildir.
Aralık ayında AB’ye doğal gaz transferini sağlayacak alternatif “Türk Akımı” projesinin inşası konusunda açıklama yapan Gazprom, 2020 yılına kadar Ukrayna üzerinden gaz sevkiyatını bitirerek yılda 63 milyar metreküp doğal gazı, yeni güzergah üzerinden göndermeyi amaçlamaktadır. Bu durumda tüketiciler doğal gazı Türkiye-Yunanistan sınırında satın alabileceklerdir. Böylece şimdilik, yapılan sözleşmelerde uzun vadeli doğal gaz teslim noktasını kesin olarak belirtmek mümkün olmadığı için, yapılan anlaşmaları daha sonra yeniden değerlendirmek gerekecektir. Bu bağlamda, elde edilen bilgilere göre veri konjonktür çerçevesinde, Macaristan büyük bir olasılıkla yeni güzergahla ilgili detayların açığa kavuşmasına kadar Gazprom’a doğal gaz sevkiyatını düzenleyecek kısa vadeli bir anlaşma imzalamayı önerecektir.
Gazprom tarafından imzalanan anlaşmaların, çoğunlukla 20 yıldan daha uzun süreyi kapsadığı bilinmektedir. Şubat ayının sonlarında Avrupa Komisyonu tarafından sunulması beklenen yeni enerji stratejisinin başlıca maddelerinden biri de bu sürenin kısaltılmasını öngörmektedir. Elde edilen bilgiye göre Macaristan, Gazprom ile yapacağı sözleşme çerçevesinde doğal gaz fiyatlarının düşürülmesi ile birlikte take-or-pay koşuluyla sağlanan doğal gazın hacminin indirilmesini, ve kendisine reexport hakkının verilmesini isteyecektir. Buradaki son madde reexport şemasını hukuka aykırı olarak gören Gazprom için, istenilen bir durum değildir.
Eylül ayından itibaren Macaristan Ukrayna’ya yönelik doğal gaz sevkiyatına yeniden başlayarak günde 5 – 6 milyon kübik metre doğal gaz transferi yapmaktadır. Bu konuda Macaristan Hükümeti ve ülkenin en büyük doğal gaz şirketi olan MOL’un spekülasyonlardan kaçınmalarının yanı sıra, Gazprom da durumla ilgili görüş bildirmemektedir. Uzmanlar, Macaristan’ın Rusya’nın AB’deki en yakın müttefiki olması dolayısıyla bu iki ülke arasındaki müzakerelerin daha çok siyasi olacağını düşünmekteler. Türkiye toprakları üzerinden doğal gaz sevkiyatına olumlu bakmayan Brüksel, Moskova’yla müzakerelere hazır olduğunu bildirmiştir. AB’nin Rusya karşı uyguladığı yaptırımları eleştiren Macaristan hükümetinin Başbakanı Orban’ın seçilmesine neden olan düşük enerji fiyatlarının korunması için çaba göstermesi gerekmektedir. Başbakanın yaptığı açıklamaya göre, Rusya ile doğal gaz anlaşmasının sağlanmadığı durumda kamusal hizmetlerin düşük fiyatlarda sabitlenmesi zor olacaktır.
Raiffeisenbank’tan Andrey Polişuk, Macaristan’ın Gazprom ile yapacağı anlaşma çerçevesinde önemli değişiklikler elde etmesine şüphe ile yaklaşmaktadır. Çünkü monopolün en büyük ortaklarına yaptığı indirim %15’i geçmemekle birlikte, doğal gaz fiyatlarını aşağıya doğru çeken petrol fiyatlarındaki düşüş, Gazprom’un bu tür bir indirime gitmesini zorlaştırmaktadır. Uzmana göre bu koşullarda Gazprom’un doğal gaz fiyatları spot fiyatlarının altına inebilecektir. Doğal gazın Türkiye üzerinden sevkiyatı konusunun kesinliğe kavuşmasına kadar, Rus Gazprom’u Macaristan’la kısa vadeli anlaşmayı kabul etse dahi uzun vadeli sözleşmeler sisteminin değişmesini kabul etmeyeceği düşünülmektedir.
Kaynak: Komersant, 06.02.2015 http://www.eprussia.ru/pressa/articles/21842.htm
