2022 Yılı Mart ayında gerçekleşen toplam 28.449 GWh elektrik üretiminin %77,19’u serbest üretim şirketleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Serbest üretim şirketlerinin üretimdeki payı, bir önceki aya göre 5,39 puan azalmıştır, geçtiğimiz senenin aynı dönemine göre ise 0,30 puan düşüş göstermiştir.
Serbest üretim şirketlerini %15,95 oran ile EÜAŞ santralleri ve %3,82 oran ile Lisanssız santraller izlemektedir. Toplam üretimin %3,03’ü İşletme Hakkı Devredilen Santraller, %0,02’si ise Yap-İşlet-Devret santralleri tarafından üretilmiştir[1].
Gerçekleşen elektrik üretimi kaynak bakımından incelendiğinde ise, 2022 Mart ayında toplam üretimin %20,1’inin doğalgaz ve LNG santralleri tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. Barajlı hidroelektrik santraller, ilgili ayda toplam üretimin %20,3’ünü karşılarken, akarsu tipi hidroelektrik santraller ise %8,0 oranıyla üretime katkıda bulunmuştur. İthal kömür santralleri Mart ayında toplam üretimin %13,8’ini karşılarken, yerli kömür santralleri ise %16,3 oranında katkı sağlamıştır. Yenilenebilir enerji santrallerinden rüzgâr enerjisi santralleri toplam üretime %11,2 jeotermal ve güneş enerjisi santralleri[2] ise %7,8 oranında katkıda bulunmuştur. Diğer termik santrallerin[3] üretimdeki payı ise %2,5 olarak gerçekleşmiştir.
TEİAŞ tarafından yayımlanan üretim verilerine göre, 2022 Mart ayında termik santrallerin gerçekleşen toplam üretimdeki payı %52,75 olarak kaydedilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretiminin payı ise %47,25 olarak gerçekleşmiştir[4].
2021 yılı Mart ayında 311,41 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama piyasa takas fiyatı (PTF), 2022 yılı Mart ayında, bir önceki yıla göre %436,5 oranında artarak 1.670,85 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Bu dönemde gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki aya göre (1.404,50 TL/MWh) %19,0 oranında artış göstermiştir.
Mart 2022’de en yüksek günlük ortalama piyasa takas fiyatı 15 Mart Salı günü 1.745,00 TL/MWh olarak gerçekleşirken (1,745 TL/MWh değeri Mart ayıdan toplamda 12 kez gerçekleşmiştir); en düşük günlük ortalama PTF ise, 6 Mart Pazar günü 1.466,32 TL/MWh olarak kaydedilmiştir. Piyasa takas fiyatları saatlik bazda incelendiğinde ise, en yüksek PTF değerinin 1 Mart salı günü saat 08:00’da 1.745,00 TL/MWh, en düşük PTF değerinin ise 9 Mart Çarşamba günü saat 03:00’da 850,00 TL/MWh olarak gerçekleştiği görülmektedir.
2022 yılı Mart ayında pik saatlerde[5] 1.701,65 TL/MWh olarak gerçekleşen ortalama PTF, bir önceki ayın pik saatler ortalaması olan 1.438,85 TL/MWh’lik değere göre %18,3 oranında artmıştır[6].
2021 yılı Mart ayında pik dışı (off-peak) saatlerin PTF değeri ortalama 300,50 TL/MWh iken, bu değer 2022 yılı Mart ayında %445,8 oranında bir artış kaydetmiş ve 1.640,04 TL/MWh olarak gerçekleşmiştir.
2021 yılı Mart ayı içerisinde toplam 27.721 GWh olan elektrik talebi, 2022 yılı Mart ayında bir önceki yıla göre %2.50 oranında artış göstererek, 28.415 GWh değerine ulaşmıştır[7]. 2021 yılı Mart ayında 37.046 MWh olarak ölçülen saatlik ortalama talep, 2022 yılı Mart ayında 38.192 MWh olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılı Şubat ayı sonunda 99.780 MW olan toplam kurulu güç değeri 150.9 MW’lık artışla 2022 yılı Mart ayı sonunda 99.931 MW olarak kaydedilmiştir.
Toplam kurulu gücün %67,9’luk (67.857 MW) kısmını serbest üretim şirketleri oluştururken, EÜAŞ santrallerinin toplam kurulu güçteki payı %21,0 (21.007 MW) seviyesindedir[8]. Yap işlet devret santralleri %0,1’lik (116 MW), işletme hakkı devredilen santraller %3,3’lük (3,264 MW) bir orana sahiptir. Lisanssız santrallerin toplam kurulu güç içindeki payı da %7,7 (7.688 MW) olarak kaydedilmiştir.
2022 yılı Mart ayı sonunda oluşan toplam kurulu gücün %25,4’lük kısmı (25.357 MW) doğalgaz ve LNG yakıt tipi santralleri ile karşılanırken, %23,3’lük kısmı (23.257 MW) barajlı hidrolik santraller tarafından karşılanmaktadır. Bu yakıt tiplerini %11,4’lük (11.388 MW) oran ile yerli kömür[9] santralleri ve %9,0’lık oran (8.994 MW) ile ithal kömür santralleri izlemektedir. Akarsu tipi hidrolik santraller %8,2’lik bir orana (8.243 MW) sahipken, rüzgâr santralleri toplam kurulu gücün %10,7’lik bir kısmını (10.711 MW) oluşturmaktadır[10]. Toplam kurulu gücün %8,0’lık kısmı (7.994 MW) güneş enerjisi santralleri, %1,7’lik kısmı (1.676 MW) jeotermal enerji santrallerinden oluşurken, %2,3’lük kısmı (2.312 MW) ise diğer termik santraller[11] tarafından oluşturulmaktadır.
2021 yılı Mart ayında 6,485 milyar m3 olarak kaydedilen toplam doğalgaz tüketimi, 2022 yılı Mart ayının aynı döneminde %7,6 oranında bir artış ile 6,979.8 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. Elektrik santrallerinde tüketilen doğalgaz miktarı 2021 yılı Mart ayında 1,288 milyar m3 iken bu miktar, 2022 yılının aynı döneminde %40,3 oranında düşerek 769.2 milyar m3 olarak kaydedilmiştir[12]. Elektrik santrallerinde tüketilen doğalgaz miktarının toplam doğalgaz tüketimine oranı 2021 yılı Mart ayında 19,9 iken, bu oran 2022 Mart ayında %11,0 olarak gerçekleşmiştir.
[1] Veriler Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı Kamusal Raporlardan alınmıştır.
[2] Jeotermal ve Güneş enerjisi santralleri “Diğer Yenilenebilir” olarak sınıflandırılmıştır.
[3] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[4] 2022 Mart verileri Yük Tevzi Bilgi Sistemi’nin yayımladığı 31 Mart 2022 tarihli Kamusal Rapordan alınmıştır.
[5] Pik saatler 08:00-20:00 arasındaki saatleri, pik dışı saatler ise 20:00-08:00 arasındaki saatleri ifade eder.
[6] Gün Öncesi Piyasası ortalama elektrik fiyatları hesaplamalarında kaynak olarak Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. Piyasa Gelişim Raporları PTF ortalamaları kullanılmaktadır.
[7] 2021 ve 2022 yılları için saatlik veriler YTBS Genel Günlük İşletme Neticesi Raporları’ndan alınmıştır.
[8] Kaynak olarak TEİAŞ tarafından yayımlanan 31 Mart 2022 tarihli Genel Günlük İşletme Neticesi raporu kullanılmaktadır.
[9] Taş kömürü, linyit ve asfaltit santralleri yerli kömür santrali olarak sınıflandırılmaktadır.
[10] Akarsu tipi hidrolik santrallere lisanssız hidrolik santraller de dahildir.
[11] Fuel-oil, nafta, motorin, LPG, lisanssız termik, kojenerasyon ve biyokütle santralleri diğer termik santraller olarak sınıflandırılmaktadır.
[12] 2021 yılı Mart ayı Elektrik üretimi için tüketilen toplam doğal gaz miktarı, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji İşleri Genel Müdürlüğü raporlarından alınmaktadır. Yuvarlamalardan dolayı hesaplanan oranlarda farklılık bulunabilir.
